ჰიპ სახსრის ართროზი

თეძოს სახსრის ართროზი (კოქსართროზი) არის ჰიპ სახსრის ხრტილის დეგენერაციული დაავადება, რომელიც იწვევს სახსრის მუდმივ დისფუნქციას და პაციენტის ინვალიდობას. უფრო ხშირად, ჰიპ სახსრის ართროზი გვხვდება ხანდაზმულ პაციენტებში და მამაკაცები უფრო ხშირად ავადდებიან, ვიდრე ქალები.

ჰიპ სახსრების ართროზის კლასიფიკაცია

დაავადების ორი ძირითადი ტიპი არსებობს:

• პირველადი - დაავადების დაწყება სრული კეთილდღეობის ფონზე;
• საშუალო - ვითარდება სახსრების ანთებითი დაავადების ფონზე, წინა ტრავმის შემდეგ, აგრეთვე ჰიპ სახსრის განვითარების თანდაყოლილი დარღვევების, მისი დისპლაზიის დროს.

კოქსართროზის მიზეზები

ჰიპ ერთობლივი ართროზის განვითარების მიზეზების საფუძველზე გამოირჩევა შემდეგი ტიპები:

• იდიოპათიური - კოქსართროზი, რომელიც ვითარდება კონკრეტული მიზეზის გარეშე;
• ინტუიციური - ართროზი, რომელიც ასოცირდება სხეულის ასაკთან დაკავშირებულ ცვლილებებთან, თავს იჩენს სიბერეში;
• დისპლასტიკური (თანდაყოლილი) - ართროზი, რომელიც ვითარდება სახსარში მისი განვითარების თანდაყოლილი ანომალიების ფონზე;
• პოსტინფექციური - ართროზი, რომელიც ვითარდება რევმატოიდული ართრიტით დაზარალებულ სახსრებში, აგრეთვე ზოგიერთი სხვა ინფექციის გამო;
• პოსტტრავმული - ართროზი, რომელიც ვითარდება სახსრის ტრავმული დაზიანების შედეგად;
• დისჰორმონალური - კოქსართროზი, რომელიც ვითარდება მეტაბოლური დარღვევების ფონზე ენდოკრინული სისტემის დაავადებების ან ჰორმონალური თერაპიის გამო;
• სისხლძარღვოვანი - დაავადება ვითარდება სახსარში სისხლის მიმოქცევის დარღვევის შედეგად;
• მემკვიდრეობითი - ვითარდება ხრტილოვანი ქსოვილის განვითარების მემკვიდრეობითი მახასიათებლების შედეგად (ხშირად კომბინირებულია სხვა სახსრების დეფორმაციულ ოსტეოართროზთან).

გარდა ამისა, ჰიპ სახსრის ოსტეოართრიტი შეიძლება იყოს სხეულის ბიომექანიკის დარღვევის შედეგი, რაც ხშირად თან ახლავს ხერხემლის გამრუდებას, მალთაშუა თიაქრებს ან ქვედა კიდურების ძვლის ჩონჩხის დეფექტებს (მაგალითად, ერთ-ერთი მათ). კოჭლობა ან ცუდი პოზა ზედმეტ სტრესს აყენებს თეძოს სახსარს, რამაც შეიძლება გამოიწვიოს კოქსართროზი. კოქსართროზის კიდევ ერთი ხშირი მიზეზია უმოქმედობა, თუმცა გადაჭარბებულმა ფიზიკურმა დატვირთვამ (სპორტმა ან სამსახურმა) შეიძლება ასევე გამოიწვიოს სახსრების პათოლოგია.

როგორ ვლინდება თეძოს სახსრის ოსტეოართრიტი?

უპირველეს ყოვლისა, კოქსართროზის მქონე პაციენტები უჩივიან ტკივილს ჰიპ ერთობლიობაში. მას თან ახლავს კოჭლობა, დროთა განმავლობაში ჩნდება ბარძაყის და გლუტის კუნთების ატროფია. სახსარში მოძრაობას თან ახლავს დამახასიათებელი კრიზისი; დროთა განმავლობაში ერთობლივი მოძრაობა მცირდება. სიმპტომების ინტენსივობა პირდაპირ დამოკიდებულია დაავადების ხარისხზე.

კოქსართროზი 1 ხარისხი

დაავადების საწყის ეტაპზე ვლინდება მცირე ტკივილი, რომელსაც შეუძლია შეწუხება დილით ან სახსარზე მნიშვნელოვანი ფიზიკური დატვირთვის შემდეგ. ასევე შეიძლება აღინიშნოს დაზარალებული სახსრის მეტეოსენსიტიურობა, რაც გამოიხატება ტკივილით, როდესაც ამინდი იცვლება. პაციენტმა შეიძლება შეამჩნიოს დილის სიმტკიცე სახსარში, რომელიც ქრება მოძრაობის შემდეგ, მცირედით გახურება.

რენტგენოლოგიური ცვლილებები მინიმალურია - შეიძლება მოხდეს სახსრის სივრცის უმნიშვნელო შევიწროება, ბარძაყის ძვლის თავზე დაფარული ხრტილების დათხელება.

მე -2 ხარისხის კოქსართროზი

დაავადების ამ ეტაპზე ტკივილის ინტენსივობა ოდნავ იზრდება, ხოლო ტკივილი ასხივებს საზარდულს, მუხლს. ხშირია კოქსართროზის მცდარი დიაგნოზის შემთხვევები, რომლებიც ასოცირდება ტკივილს მუხლზე და პოპლიტალური ლიგატებით. ტკივილი იწყებს შეწუხებას არა მხოლოდ ფიზიკური დატვირთვის შემდეგ, არამედ დანარჩენიც. კიდურის მოძრაობის დროს გარედან ხმები ჩნდება სახსრიდან (დაწკაპუნება, ხრაშუნა). მნიშვნელოვნად შემცირდა მოძრაობის დიაპაზონი სახსარში, განსაკუთრებით მბრუნავი (წრიული), დარღვეულია სახსარში მოძრაობების ბიომექანიკა და შესაბამისად, მისი ფუნქციონირებაც შემცირებულია. ტკივილი და მოძრაობის დაქვეითება სახსარში იწვევს მცირე სისულელის გაჩენას, რაც თავის მხრივ იწვევს წებოვანა კუნთების ზომიერ ატროფიას დაზარალებული სახსრის მხრიდან.

რენტგენოგრამაზე შეიძლება იხილოთ სახსრის სივრცის შევიწროება ნორმალური სიგანის მესამედით, ხრტილების მნიშვნელოვანი დაქვეითება ზოგიერთ უბანში, მისი არარსებობა, სახსრების ზედაპირებზე ოსტეოფიტების გამოჩენა, ბარძაყის თავის დეფორმაცია და მისი ზევით გადაადგილება.

კოქსართროზი 3 ხარისხი

დაავადების ამ ეტაპზე ტკივილი ხდება მუდმივი, ღამის ჩათვლით, ტკივილგამაყუჩებლები ძნელად იშლება. სახსარში მოძრაობის დიაპაზონი მინიმუმამდეა დაყვანილი, სახსრის ბიომექანიკა მნიშვნელოვნად დაქვეითებულია. მცირედი მოძრაობები თან ახლავს კრეპიტუსს, კოჭლობა მკვეთრად იჩენს თავს, აღინიშნება მენჯის მნიშვნელოვანი დამახინჯება და კიდურის შემცირება დაზარალებული სახსრის მხრიდან. დაზარალებულ მხარეს გლუტუალური და ბარძაყის კუნთები ატროფირებულია. მნიშვნელოვანი კოჭლობის გამო, პაციენტებს ხშირად არ შეუძლიათ დამოუკიდებლად გადაადგილება ლერწმის გამოყენების ან საყრდენის გარეშე.

რენტგენის გამოკვლევით ვლინდება ბარძაყის თავის მკვეთრად გამოხატული დეფორმაცია, ბარძაყის კისრის გასქელება. სასახსრე ზედაპირები დაფარულია ძვლოვანი წარმონაქმნებით, სახსრის სივრცე იმდენად შევიწროებულია, რომ პრაქტიკულად არ არსებობს.

ჰიპ სახსრის ართროზის დიაგნოზი

დიაგნოსტიკური ზომები იწყება პაციენტის გასაუბრებით და მისი გამოკვლევით, არაერთი ლაბორატორიული ტესტის ჩატარებით, რის შემდეგაც სპეციალური ინსტრუმენტული ტექნიკა გამოიყენება დიაგნოზის დასაზუსტებლად. შემდეგი ინფორმაცია დღეს ყველაზე ინფორმაციულად ითვლება:

• რენტგენის გამოკვლევა -საშუალებას გაძლევთ ნახოთ სასახსრე ზედაპირების კონტურები, მათზე ძვლის წარმონაქმნების არსებობა ან არარსებობა, განისაზღვროს ბარძაყის თავის დეფორმაციები და სახსრის სივრცის სიგანე;
• სახსრის ექოსკოპიასაშუალებას იძლევა არა მხოლოდ შეისწავლოს სასახსრე ზედაპირები, არამედ გამოავლინოს სახსრის იოგების დისტროფიული ცვლილებები;
• კომპიუტერული ტომოგრაფია (CT)- შესაძლებელს ხდის რენტგენის ტიპის ფენა-ფენის სურათების მიღებას, მაგრამ უფრო მკაფიო და მოცულობითი;
• მაგნიტურ-რეზონანსული ტომოგრაფია (MRI) -საშუალებას გაძლევთ შეისწავლოთ სახსრების სტრუქტურების, სასახსრე ზედაპირების, ძვლებისა და იოგების მდგომარეობა ვიზუალიზაციის მაღალი ხარისხით. ამ დროისთვის ის ითვლება ყველაზე მოწინავე დიაგნოსტიკურ მეთოდად.

კოქსართროზის მკურნალობა

ყველაზე ეფექტურია ჰიპ სახსრის ართროზის კომპლექსური მკურნალობა, დაავადების ეტაპის გათვალისწინებით. უნდა გვახსოვდეს: რაც უფრო ადრე იწყება მკურნალობა, მით უფრო მეტია დაავადების პროგრესირების თავიდან აცილება, პაციენტის იმობილიზაცია და მისი შრომისუნარიანობის დაკარგვა. ამიტომ, თუნდაც მცირედი დისკომფორტი სახსრისგან, ერთი შეხედვით უმნიშვნელო ტკივილი, სიმტკიცე, სახსრის მეტეოსენსიტიურობა, საჭიროა მიმართოთ ორთოპედ ექიმს, რომელიც ჩაატარებს გამოკვლევას, განმარტავს დიაგნოზს და დანიშნავს მკურნალობას. ხრტილის ქსოვილი არ აღდგება, ამიტომ უმჯობესია არ დაველოდოთ მომენტს, როდესაც მისი დაზიანება მნიშვნელოვანია, მაგრამ მკურნალობა დაიწყოს ხრტილის კვების არასათანადო ეტაპზე, სანამ მასში შეუქცევადი ცვლილებები არ განვითარდება.

მკურნალობის მოცულობა დამოკიდებულია დაავადების ეტაპზე. ასე რომ, პირველი ხარისხის კოქსართროზთან ერთად გამოიყენება არაანარკოტიკული ანალგეტიკები და არასტეროიდული ანთების საწინააღმდეგო საშუალებები - ისინი საშუალებას მოგცემთ აღმოფხვრათ ტკივილის სინდრომი, ასევე აღმოფხვრას ანთება ქსოვილის ქსოვილებში, რაც ხელს უშლის ქსოვილების შემდგომ დაზიანებას. იმის გამო, რომ ამ ეტაპზე ტკივილის სინდრომი და ანთება არ არის ინტენსიური, აღარ არის საჭირო ასეთი წამლების ხანგრძლივი გამოყენება. როგორც წესი, საკმარისია ადგილობრივი საშუალებების გაკეთება - მალამოები, არასტეროიდული ანთების საწინააღმდეგო საშუალებების შემცველი გელები. ამ ეტაპზე გაცილებით მნიშვნელოვანია ხრტილოვან ქსოვილში მეტაბოლური პროცესების ნორმალიზების უზრუნველყოფა, მისი დეგენერაციის შემცირება, რისთვისაც გამოიყენება ქონდროპროტექტორების ჯგუფის წამლები. მათი ამოცანაა ხრტილოვანი ქსოვილის უჯრედებში მეტაბოლიზმის აღდგენა, რის შედეგადაც სახსრის ტროფიზმი უმჯობესდება და ანთების ინტენსივობა იკლებს. მაგალითად, კოქსართროზის მკურნალობისას კარგად დაამტკიცა ქონდროპროტექტორულმა პრეპარატმა, რომლის აქტიური ნივთიერება არის ჯანმრთელი ხრტილოვანი ქსოვილის ბუნებრივი კომპონენტების წყარო. ეს ასტიმულირებს ხრტილში ყველაზე მნიშვნელოვანი სტრუქტურული კომპონენტების - პროტეოგლიკანების წარმოებას და ხელს უშლის ხრტილოვანი ქსოვილის განადგურების პროცესებს.

მეორე და მესამე ხარისხის კოქსართროზის სრულფასოვანი მკურნალობა უკვე გაცილებით რთულია: ხრტილი უკვე მნიშვნელოვნად დაზიანებულია, სასახსრე ზედაპირები ექვემდებარება, ოსტეოფიტები იქმნება მათზე დიდი რაოდენობით, რაც ხელს უშლის სახსრის ნორმალურ მოძრაობას. ამ ეტაპზე მხოლოდ სიმპტომური მკურნალობაა შესაძლებელი, რაც შესაძლებელს ხდის ტკივილის შემცირებას სახსარში და ხრტილის განადგურების პროცესების შენელებას. დაავადების ამ ეტაპზე ტკივილი ინტენსიურია, ანალგეტიკები და არასტეროიდული ანთების საწინააღმდეგო საშუალებები გამოიყენება მათ გასათავისუფლებლად და საუკეთესო გამოსავალი იქნება ადგილობრივი აგენტების (მალამოები, კრემები) და სისტემური მოქმედების დოზირების ფორმების კომბინაცია (ტაბლეტები, ინექციები). .

დაავადების გამწვავების დროს, მიუხედავად მისი ეტაპისა, სახსარზე დატვირთვა უნდა შემცირდეს, რათა თავიდან იქნას აცილებული ხრტილის შემდგომი დაზიანება. რემისიის დროს ხრტილოვან ქსოვილში მეტაბოლური პროცესების ნორმალიზებისთვის ქონდროპროტექტორების მიღების გარდა, რეკომენდებულია სავარჯიშო თერაპია, მასაჟი და კინეზოთერაპია. ისინი უზრუნველყოფენ სახსრის გონივრულ დატვირთვას, ხელს უშლიან მის იმობილიზაციას და მინერალური მარილების დეპონირებას სახსრების ქსოვილებსა და იოგებში და ასტიმულირებენ მიკროცირკულაციას. სავარჯიშო თერაპიას ასევე დიდი მნიშვნელობა აქვს სხეულის ზოგადი მდგომარეობისთვის: გადაადგილებისას მასში წარმოიქმნება ბიოლოგიურად აქტიური ნივთიერებები, რომლებიც ზრდის განწყობას და ზოგადად კეთილდღეობას - ენდორფინებს და სეროტონინს.

სწორი კვება მნიშვნელოვან როლს ასრულებს თეძოს სახსრის ართროზის კომპლექსურ მკურნალობაში. პაციენტის დიეტა უნდა იყოს სრული, მდიდარი ცხოველური და მცენარეული ცილებით, ბოჭკოებით, ვიტამინებით. სწორი კვება მნიშვნელოვანია არა მხოლოდ სახსრების რეგენერაციის სტიმულირებისთვის, არამედ პაციენტის სხეულის წონის ნორმალურ ფარგლებში შენარჩუნებისთვის. ჭარბი წონა არის დამატებითი დატვირთვა დაავადებულ სახსარზე და დაავადების პროგრესირების ფაქტორია.

რემისიის ეტაპზე ფიზიოთერაპიის მეთოდებმა კარგად დაამტკიცეს - ელექტროფორეზი, ტალახის თერაპია, ულტრაბგერითი და მაგნიტოთერაპია. გარდა ამისა, აღინიშნება კოქსართროზის მკურნალობის ბიოლოგიური და მექანიკური მეთოდების ეფექტურობა. ბიოლოგიურ მეთოდებს შორის ყველაზე პოპულარულია ჰირუდოთერაპია (ტროპიკული თერაპია), რომელიც უზრუნველყოფს სისხლის შეთხელებას და კაპილარების მიკროცირკულაციის სტიმულირებას, როგორც სახსარში, ისე მის მიმდებარე კუნთებში, რაც ხელს უშლის მათში ატროფიულ პროცესებს. მექანიკურ მეთოდებში შედის სახსრის წევა დაზარალებულ სახსარზე ზედმეტი სტრესის შესამსუბუქებლად და აკუპუნქტურაზე. ამასთან, უნდა გვახსოვდეს: კოქსართროზის მკურნალობის ფიზიოთერაპიული, მექანიკური და ბიოლოგიური მეთოდების გამოყენება შესაძლებელია მხოლოდ რემისიის პერიოდში. დაავადების გამწვავებით, მათი გამოყენება სავსეა ანთების პროგრესირებით და ხრტილოვანი ქსოვილის განადგურებით.

იმ შემთხვევაში, თუ კოქსართროზის მკურნალობის კონსერვატიული მეთოდები არ იმუშავა, პაციენტს შეიძლება შესთავაზოს ქირურგიული მკურნალობა - ართროპლასტიკა და სახსრების ჩანაცვლება. ოპერაციის პირველი ვარიანტი გულისხმობს მობილობის აღდგენას სახსარში საკუთარი ქსოვილების პლასტმასის გამო, მეორე - სასახსრე ზედაპირების ენდოპროთეზით - მექანიკური სახსრით ჩანაცვლებას. ქირურგიული ჩარევა საშუალებას გაძლევთ აღადგინოთ სახსრის მობილურობა და პაციენტის შრომისუნარიანობა.

ჰიპ სახსრის ართროზის პროფილაქტიკა

პროფილაქტიკური ზომები მცირდება ქონდროპროტექტორების მიღებით, სათანადო კვებით და სახსრებზე გონივრული სტრესით, განსაკუთრებით მათთვის, ვინც თამაშობს სპორტს ან მძიმე ფიზიკურ დატვირთვას.

კოქსართროზი არის სერიოზული დაავადება, რომელსაც შეუძლია პაციენტს ჩამოართვას დამოუკიდებლად გადაადგილების უნარი. ინვალიდობის თავიდან აცილება შესაძლებელია დაუყოვნებლივ სამედიცინო დახმარების აღმოჩენისას სახსარში პირველივე დისკომფორტის დროს, პათოლოგიის კომპეტენტური კომპლექსური მკურნალობის ჩატარებით პირველივე ეტაპიდან