ხერხემლის ოსტეოქონდროზი არის მალთაშუა დისკების, ხერხემლის სხეულის, ligamentous აპარატის დეგენერაციულ-დისტროფიული დაზიანება, რომელშიც განადგურებულია საშვილოსნოს ყელის, გულმკერდისა და წელის ხერხემლის ძვალი და ხრტილოვანი ქსოვილი.
პათოლოგია მოქმედებს ხერხემლის მთელ საავტომობილო სეგმენტზე, დისკზე, ორივე ხერხემლის სხეულზე, მომიჯნავე ნერვისა და კუნთების სტრუქტურებზე. ამ დაავადებას ხშირად უწოდებენ "ცივილიზაციის დაავადებას", რომელიც ასოცირდება ყოველდღიურად ხერხემალზე ვერტიკალურ პოზათან და სტრესთან.
ხერხემლის ოსტეოქონდროზის ძირითადი მიზეზი არის მიკროტრავმა ფიზიკური დატვირთვის, არაჯანსაღი დიეტის, მჯდომარე ცხოვრების წესის და კიდევ გენეტიკური მიდრეკილების დროს. თუ ეს დაავადება პროგრესირებს, მაშინ ჯერ განიცდიან მალთაშუა დისკს და მის მიმდებარე სტრუქტურებს. დისკის ცენტრალური ნაწილი იცვლება, რაც იწვევს ხერხემლის ამორტიზირებელი თვისებების დაკარგვას, რის შედეგადაც ბოჭკოვან რგოლზე წარმოიქმნება ბზარები და ათხელებს.
ამერიკელი სტატისტიკოსების თქმით, 45 წლამდე ასაკის ადამიანების აქტივობის შეზღუდვის პირველი მიზეზი არის ზურგისა და საშვილოსნოს ყელის ხერხემლის ტკივილი. ქალაქის მცხოვრებთა უმეტესობა, მძღოლები, რომლებიც დროის მნიშვნელოვან ნაწილს ზურგის ხერხით დატვირთვით ატარებენ, რისკის ქვეშ არიან.
ოსტეოქონდროზი არის 70% -ზე მეტი ზურგის ტკივილის შემთხვევების მიზეზი. დაავადების რისკი იზრდება ასაკთან ერთად.
ხერხემლის ოსტეოქონდროზის ეტიოლოგია და პათოგენეზი
ხერხემლის ოსტეოქონდროზს აქვს ხანგრძლივი პათოგენეზი (რამდენიმე თვიდან ათწლეულამდე). ეს დამოკიდებულია დაავადების განვითარებაზე მოქმედ ფაქტორებზე.
რისკის ფაქტორები:
- ასაკი. ხანდაზმული ადამიანები (60 წელზე მეტი) რისკის ქვეშ არიან. 35 წლამდე ასაკის ადამიანებში დაავადება იშვიათია. ასაკთან დაკავშირებული ცვლილებების შედეგად ხდება დარღვევები ადამიანის ჰორმონალურ ფონზე, რაც კუნთოვანი ქსოვილისა და სისხლძარღვების კედლებს უფრო ფოროვანს ხდის, რაც უფრო დაუცველია. ეს იწვევს მეტაბოლურ დარღვევებს, გადატვირთავს მალთაშუა დისკებს.
- აუტოიმუნური დაავადებები, რომლებსაც შეუძლიათ ხრტილოვანი ქსოვილის უცხოდ აღქმა და მისი განადგურება.
- ზურგის ტრავმები. ეს არის ახალგაზრდებში ოსტეოქონდროზის განვითარების ერთ-ერთი მთავარი მიზეზი. ითვლება, რომ ახალგაზრდა ასაკში ხერხემლის დაზიანების მქონე ადამიანთა ნახევარზე მეტს აწუხებს ხერხემლის ოსტეოქონდროზი სიბერეში.
- ჭარბი წონა, რაც ამცირებს მალთაშუა დისკების ცვენას. ხრტილოვანი დისკები ხერხემლის ერთგვარი ამორტიზატორებია, რომლებიც უზრუნველყოფენ მის მობილობას ფიზიკური დატვირთვის, სიარულის, გაშვებისას და ა. შ. დამატებითი წონის სიმძიმე დატვირთვას კიდევ უფრო აძლიერებს, რაც აჩქარებს ხრტილოვანი დისკების განადგურების პროცესს.
- ბრტყელი ფეხები.
- გენეტიკური მიდრეკილება.
- ენდოკრინული სისტემის დაავადებები, რომლებიც იწვევენ მეტაბოლურ დარღვევებს, რაც თავის მხრივ უარყოფითად მოქმედებს ხრტილოვანი ქსოვილის მდგომარეობაზე.
ოსტეოქონდროზი შეიძლება დიდხანს იყოს "მიძინებულ მდგომარეობაში". ბევრმა პაციენტმა დაავადების შესახებ შეიტყო ძლიერი ტკივილის არსებობისას, როდესაც ხრტილოვან ქსოვილში დისტროფიულმა პროცესმა უკვე დააზიანა ნერვის ფესვები.
ხერხემლის ოსტეოქონდროზის პათოგენეზში ასეთი ეტაპებია:
- მალთაშუა დისკებში და მიმდებარე სტრუქტურებში სისხლის მიმოქცევის დარღვევა.
- განსაკუთრებით ჰორმონალური და მეტაბოლური დარღვევები სხეულში და მალათაშუა დისკებში.
- ბირთვის ბირთვის დეგრადაციის პროცესები. ამ ეტაპზე მალათაშუა დისკის სტრუქტურა იცვლება - ბირთვი იკლებს, დისკი თავისთავად თხელი ხდება, მატულობს ანოლური ფიბროზუსის დატვირთვა, რაც გულისხმობს სხვადასხვა სტრატიფიკაციას, მიკროკრკებს და ზოგჯერ გახეთქვებს.
- მალთაშუა დისკების გამონაჟონი - მალთაშუა დისკების ქსოვილის გაჟონვა, ხშირად ზურგის არხისკენ, მასზე ზემოქმედება, რაც იწვევს ძლიერ ტკივილს.
- მალთაშუა თიაქარი. პროტრუზიის პროგრესი იწვევს ლიგატების განადგურებას, დისკის სიმაღლისა და ფორმის შეცვლას, რაც თავის მხრივ იწვევს თიაქრების წარმოქმნას.
- რადიკულური არტერიების შეკუმშვა.
- ზურგის ტვინის სისხლით მომარაგების ქრონიკული უკმარისობა.
ზურგის ოსტეოქონდროზის სიმპტომები
ოსტეოქონდროზის განვითარებისას პათოლოგიები ჩნდება მალთაშუა დისკებში და თვით ხრტილებში, რომლებიც შემდგომში გადაფარავს და შეიძლება მალთაშუა თიაქრის გაჩენის პროვოცირება მოახდინოს.
სიმპტომები შეიძლება იყოს ზოგადი და სპეციფიკური, ხასიათდება ხრტილის, მალთაშუა დისკების და მომიჯნავე ქსოვილების პათოლოგიური ცვლილებებისათვის.
ოსტეოქონდროზის პირველივე ნიშანი უნდა ეწოდოს ზურგის ტკივილს, ხერხემლის განყოფილებების დაბუჟებას, მოძრაობის შეზღუდვას, ფიზიკური დატვირთვის დროს ტკივილის გაძლიერებას.
ოსტეოქონდროზის სპეციფიკური სიმპტომები:
- საშვილოსნოს ყელის ოსტეოქონდროზი ხასიათდება სისხლის მიმოქცევის დარღვევით, რაც იწვევს თავბრუსხვევას, ტკივილს და ტინიტუზს, თავის ტკივილს. ტვინი ცუდად გამდიდრებულია ჟანგბადით და საკვები ნივთიერებებით, რის შედეგადაც ადამიანი განიცდის სტრესულ მდგომარეობას.
- გულმკერდის რეგიონის ოსტეოქონდროზი, რომელსაც თან ახლავს ნეკნთაშუა ნევრალგია. გულმკერდისა და ნეკნების ტკივილია.
- წელის ხერხემლის ოსტეოქონდროზი იწვევს წელის, წელის (საჯდომის) და წელის რადიკულიტის დაავადებების განვითარებას. რადიკულიტი იმოქმედებს საჯდომის ნერვზე, აღინიშნება ტკივილი და ჰიპოტენზია დუნდულოებში, ასევე ჰიპოტენზია ხბოებში.
საშვილოსნოს ყელის ოსტეოქონდროზის სიმპტომები:
- ცირვიალგია - ტკივილი საშვილოსნოს ყელის ხერხემლის არეში. ტკივილის ხასიათი მრავალფეროვანია (მოსაწყენი, მკვეთრი, მწვავდება თავის და ღეროს დახრით, ხველის დროს), რაც დამოკიდებულია ხერხემლის ამ ნაწილზე მოქმედ ფაქტორზე.
- ცერვიკობრაქიალგია - ტკივილი საშვილოსნოს ყელის ხერხემლის არეში, მკლავის სხივი, დაბუჟება.
- მხრის-სკპულარული რეარტროზი და რეართრიტი - ტკივილი მხრის სახსარში, საყრდენში, ხელის მოძრაობის შეზღუდვა ზემოდან ქვევით.
- ეპიკონდილოზი - ტკივილი იდაყვის სახსარში, მოძრაობის შეზღუდვა.
- ხერხემლის არტერიის სინდრომი - ე. წ საშვილოსნოს ყელის შაკიკი, თავისა და საშვილოსნოს ყელის ტკივილები, გულისრევა, ზოგჯერ ღებინება, მოძრაობების კოორდინაციის დარღვევა - გამაოგნებელი სიარულის დროს, ტინიტუსი.
საშვილოსნოს ყელის ოსტეოქონდროზის ერთ-ერთი ყველაზე გავრცელებული ნიშანია სისხლის მიმოქცევის დაქვეითება, რაც იწვევს ხშირ თავბრუსხვევას, გონების დაკარგვას და თავის ტკივილს.
ძუძუს ოსტეოქონდროზის სიმპტომები:
- თორაკალგია - ტკივილი გულმკერდში, უძრაობასთან ასოცირებული ტკივილი (ვლინდება ხანგრძლივი ჯდომით, ღამით), გამწვავდება ფიზიკური დატვირთვით, ღრმა სუნთქვა, ხველა.
- გულის სინდრომი.
- გულმკერდის უკანა კედლის სინდრომი - ტკივილი მხრის პირების მიდამოში, ტკივილის შეგრძნებები დამოკიდებულია სხეულის მდგომარეობაზე.
- წინა სკალენის კუნთის სინდრომი.
- ტრუნკალგიური სინდრომი - ტკივილი გულმკერდის ნახევარში.
- ნეკნთაშუა ნევრალგიის გამწვავება.
წელის ოსტეოქონდროზის სიმპტომები:
- ლუმბოდინია - ტკივილი წელის არეში, წელის არეში. პაციენტი გრძნობს დისკომფორტს, როდესაც ცდილობს დაჯდეს ან წამოდგეს. ტკივილი იზრდება ფიზიკური დატვირთვით, ხველებით, ღრმად ჩასუნთქვით, მოხრით.
- ლუმბოიშალგია - ტკივილი წელის არეში, ასხივებს ფეხს. შეიძლება იყოს პარესთეზია, ფეხის დაბუჟება, კუნთების სპაზმები და სახსრების ტკივილი.
- სისხლძარღვთა სინდრომები - მათ დებიუტი აქვთ სისხლძარღვების შეკუმშვით, არ ახლავს ტკივილი, კუნთებში არის სისუსტე, კონუსის სინდრომი - სისუსტე ორივე ფეხში, მენჯის ორგანოების ფუნქციის დარღვევა.
წელის ხერხემლის ოსტეოქონდროზის სიმპტომები მრავალფეროვანია. ხერხემლის ეს ნაწილი უფრო დატვირთულია, ვიდრე სხვები.
ხერხემლის ოსტეოქონდროზის დიაგნოზი
ზურგის პირველი ტკივილის დროს უნდა ჩატარდეს გამოკვლევა ტკივილის წარმოშობის დასადგენად. ოსტეოქონდროზი არის ძნელად დიაგნოზირებული დაავადება, ვინაიდან ტკივილი შეიძლება გამოიწვიოს სხვა პათოლოგიებმა, რომლებიც არ უკავშირდება ხერხემალს. პაციენტს დასჭირდება კონსულტაციები რამდენიმე სპეციალისტისგან: ნევროლოგი, პირველ რიგში, ორთოპედი, ვერტებროლოგი.
ოსტეოქონდროზის დიაგნოზის მეთოდები:
- რენტგენოგრაფია. იგი ხორციელდება მალთაშუა დისკების სიმაღლის ან ხერხემლის სტრუქტურის ცვლილებების, ხერხემლის ხვრელების დიამეტრის ცვლილებების ზუსტად განსაზღვრის მიზნით. რენტგენის სხივები ყველაზე ხშირად კეთდება ორ მდგომარეობაში - ზურგზე და გვერდზე წოლა. სურათების ორი განსხვავებული პროექცია საშუალებას იძლევა უფრო ზუსტად დადგინდეს პათოლოგიის არსებობა. ზოგჯერ რენტგენი იღება ქვედა ყბის ქვემოთ.
- MRI და CT. MRI– ს შედეგები უფრო ზუსტად არის მიჩნეული და ხელს უწყობს იმ სეგმენტების ლოკალიზაციის სწრაფად დადგენას, რომლებსაც შეეხო პათოლოგია, მალთაშუა თიაქრების არსებობა ან არარსებობა და ფესვების შეკუმშვა.
- ლაბორატორიული ტესტები: სისხლის ტესტი სისხლში კალციუმის დონის დასადგენად და ერითროციტების დანალექების სიჩქარე. ლაბორატორიული ტესტები ინიშნება პირველივე ეტაპზე, სულ ახლახანს, ამ შედეგების საფუძველზე, ექიმი მათ აპარატურ დიაგნოზზე მიჰყავს.
მნიშვნელოვანია ხერხემლის ოსტეოქონდროზის დიფერენცირება მსგავსი კლინიკური სურათის რიგ სხვა დაავადებებში, მაგალითად: ნეოპლაზმები ხერხემლის ონკოლოგიური ხასიათის, ხრტილოვანი ქსოვილის მთლიანობის დარღვევა, ანთება, წყვეტილი კლავდიკაცია, ცისტების წარმოქმნა შინაგან ორგანოებზე, უროლითიაზი, გასტრიტი, პიელონეფრიტი, სტენოკარდია, ნერვული სისტემის დარღვევები. ამ მიზნით შეიძლება დაინიშნოს საჭმლის მომნელებელი სისტემის, ნერვული სისტემის და სისხლის მიმოქცევის შესწავლა. გამოიყენება შემდეგი დიაგნოსტიკური მეთოდები - კარდიოგრამა, ულტრაბგერითი, ელექტროენცეფალოგრაფია, ენდოსკოპიური გამოკვლევა (საჭმლის მომნელებელი ორგანოები).
ოსტეოქონდროზის გართულებები
ყველაზე ხშირად, ამ დაავადების მიმდინარეობას თან ახლავს ნევროლოგიური გართულებები:
- სცენა. პროთროზიით გამოწვეული გართულებები - მკვეთრი მტკივნეული სროლის შეგრძნებები.
- სცენა. რადიკულიტი, რომელსაც ახასიათებს ტკივილის სინდრომები და სხვა სიმპტომები, რაც დამოკიდებულია რადიკულიტის ლოკალიზაციაზე.
- სცენა. ფესვებისა და ზურგის ნერვის პათოლოგია, მალთაშუა თიაქრების არსებობა. ხშირად ხდება კუნთების პარეზი, რის შედეგადაც ხდება მთელი სხეულის დამბლა.
- სცენა. სისხლის მიმოქცევის დარღვევა და მთელი ზურგის ტვინის სისხლით მომარაგება. სიმპტომები: მუდმივი მწვავე ტკივილი, კუნთების გარკვეული ჯგუფების დამბლა, ზურგის ტვინის იშემიური ინსულტი.
ხერხემლის ოსტეოქონდროზის მკურნალობა
ნებისმიერი ტიპის ოსტეოქონდროზის მკურნალობის პროცესი ერთ მიზანს ისახავს - ტკივილის შემსუბუქება, ხერხემლის ქსოვილების განადგურება და დეფორმაცია. მკურნალობა შეიძლება იყოს კონსერვატიული და ქირურგიული. მკურნალობის ტიპი და მეთოდი ინიშნება ინდივიდუალურად თითოეული პაციენტისთვის, დიაგნოზის საფუძველზე (ეტაპი, დაავადების ტიპი, პაციენტის ზოგადი კეთილდღეობა).
ტკივილის სინდრომის დროს რეკომენდებულია დასვენება და დასვენება, ანთების საწინააღმდეგო საშუალებები (დიკლობერლი, ვოლტარენი), სპაზმოლიზური ნარევების ინექციები, ვიტამინი B, სამკურნალო საშუალებების მოსაშორებლად - შპრიცი, ლარნაკი და ა. შ. , ტკივილის სინდრომის შემცირების გამო. ფიზიკური აღზრდა და ფიზიოთერაპია (დიადინამიკური დენები, ელექტროფორეზი, მაგნიტოთერაპია).
კონსერვატიული მკურნალობა დაახლოებით ორ თვეს გრძელდება. მკურნალობის ჩამოთვლილი მეთოდების გარდა, შეიძლება გამოყენებულ იქნას მასაჟი, მანუალური თერაპია, რეფლექსოლოგია და ექსტრაქცია. კონსერვატიული მკურნალობის შედეგი პირდაპირ დამოკიდებულია პაციენტის დაჟინებულობაზე და მონდომებაზე.
ასევე არსებობს მკურნალობის ქირურგიული მეთოდი, რომელიც გამოიყენება ექვს თვეზე მეტი ხერხემლის თიაქრის არსებობისას, ზურგის ტვინის ფესვების შეკუმშვისას ხერხემლებს შორის უფსკრული შევიწროების გამო. ქირურგიული მკურნალობის პრინციპია დეფორმირებული დისკის ამოღება. ოპერაციის შემდეგ რეაბილიტაციის პერიოდი დაახლოებით ექვსი თვეა. რეაბილიტაცია მოიცავს სავარჯიშო თერაპიას, ფიზიოთერაპიას და ვიტამინების მიღებას.
ხერხემლის ოსტეოქონდროზის პროფილაქტიკა მოიცავს რისკის ფაქტორებთან ბრძოლას - აქტიური ცხოვრების შენარჩუნებას, სპორტის თამაშს, სათანადო კვებას, კორსეტებისა და სპეციალური ქამრების გამოყენებას ზურგის დატვირთვისას, ორთოპედიულ ლეიბებსა და ბალიშებზე ძილს, ჰიპოთერმიის და დაზიანებების თავიდან აცილებას.